Harita - İznik

İznik (Grekçe: Νίκαια Níkaia), Türkiye'nin Bursa ilinin bir ilçesi ve ilçenin merkezi olan şehir. Adını şehirden alan İznik Gölü'nün doğu kıyısında, Bursa'nın kuzeydoğusunda yer alır. 2020 yılı TÜİK verilerine göre nüfusu 44.102 kişidir. İznik adı, şehrin eski adı olan Nikea 'dan gelmektedir. Dönemde yaygın bir dönüştürme kuralına göre Yunanca adın önüne 'sur içinde' anlamında olan is eki getirilerek İsnikea adı Türkçede İznik olmuştur.

İznik'te ilk yerleşimin MÖ 2500 yıllarına uzandığı sanılmaktadır. MÖ 7. yüzyıl öncesinde burada kurulan yerleşime 'Helikare' denmekteydi. Makedonya İmparatoru III. Aleksandros'un generali I. Antigonos Monoftalmos tarafından MÖ 316 yılında kent Antigoneia adını almıştır. Aleksandros'un ölümünden sonra Antigonus ile general Lisimahos arasındaki savaşı kazanan Lisimahos kente, Antipatros'un kızı olan eşinin adını vererek şehir bu tarihten sonra Nikea adıyla anılmaya başladı. Semavi Eyice'nin araştırmalarında ise, o bölgede Trak kavmi göçlerinden önce Helikare adında bir antik kentin ortaya çıktığını görmekteyiz demiştir. MÖ 293'te Bitinya Krallığı'na bağlanan kent, önemli mimari yapılarla süslenmiştir. Astronominin en önemli isimlerinden biri olan Hipparkos bu dönemde İznik'te doğmuştur. Bir süre Bitinya Krallığı'nın başkenti olan Nikea daha sonra Roma'nın önemli bir yerleşimi olarak varlığını sürdürür.

Şehrin Yunan mitlerinde adını alması şöyle anlatılır: Dionisos, Nicea adında Askania gölünde yaşayan bir periye âşık olur, periyi baştan çıkarıp dünyaya çocuk getirir. Dionysos Nicea'ya ithafen Askania gölünün yanına bir şehir kurup oraya çok bereketli üzüm bağları verir.

325 yılı yazı başında Hristiyanlık için çok önemli olan Birinci İznik Konsili, İznik'te toplanmıştır. İmparator I. Konstantin'in de katıldığı toplantıda Hristiyanlıkla ilgili yortu günleri ve Nikea Kanunları adı ile bilinen 20 maddelik metin bu Konsilden sonra kabul edilmiştir. 787 yılında İznik Ayasofya'sında VII. Konsül toplandı. Ayrıca IV. Haçlı Seferi sonucunda Bizans İmparatorluğu İstanbul'u kaybedince İznik'te Bizans Hanedan üyeleri tarafından İznik İmparatorluğu kurulmuş ve bu imparatorluk daha sonra İstanbul'u fethederek Bizans İmparatorluğu'nu yeniden kurmuştur.

1075 ile 1086 yılları arasında Anadolu Selçuklu Devleti'ne başkentlik yapan Nikea; 1097 yılında, Birinci Haçlı Seferi sırasında gerçekleştirilen kuşatma sonrasında tekrar Bizans İmparatorluğu'na geçti. 1105 yılında tekrar Selçukluların kontrolüne geçen şehir, 1147 yılında bir kez daha Bizans egemenliğine girdi. 1328-1331 yılları arasında gerçekleştirilen kuşatma sonrasında Osmanlı Devleti tarafından ele geçirildi. Osmanlı idaresinde İznik, sanat, ticaret ve kültür merkezi oldu. İznik Medresesi'nde birçok ünlü ders verdi. Dâvûd-i Kayserî, Ebul Fadıl Musa, Eşrefoğlu Abdullah Rûmî gibi tasavvuflar İznik'te yaşadı ve eserler verdi. Osmanlı döneminin ilk camisi, medresesi ve imareti İznik'te inşa edildi.

14., 15. ve 16. yüzyıllarda İznik bir sanat merkezi olmuş, dünyaca ünlü çini ve seramikler burada üretilmiştir.